Κάθε ορισμός του δέοντος γεννά τον πειρασμό της εξουσίασης του άλλου (λειτουργεί σα προκρούστεια κλίνη). Η ψυχολογία η οποία ερευνά ένα από τα πλέον σημαντικά ζητήματα, την εσωτερική κατάσταση της ψυχής μας, και επειδή μάλιστα προβαίνει σε αξιολογήσεις σχετικά μ’ αυτό, έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως και αυτή στο άρμα της εξουσίας και της καταστολής. Άνθρωποι ιδιοφυείς, εξαιρετικοί από πολλές απόψεις, οι ιδρυτές των σχολών ψυχολογίας, ψυχοθεραπείας (και ψυχιατρικής), δεν επέβαλλαν ποτέ τη ‘θεραπεία’ τους με τη βία (και ακόμη και ως προς τις διαγνώσεις και τις θεωρητικές τοποθετήσεις τους ήταν συχνά σεμνοί). Ο τελευταίος ‘γιατρουδάκος’ όμως που παίρνει σήμερα ειδίκευση σε ένα σύγχρονο πανεπιστήμιο ψυχιατρικής διατείνεται ότι γνωρίζει ‘ποιος είναι καλά’ και ‘ποιός όχι’, τι ‘ασθένεια’ έχει ο πάσχων, πώς και με ποια φάρμακα θεραπεύεται, πότε θα θεωρηθεί ότι ‘είναι θεραπευμένος’, για ποιο λόγο ασθένησε, και αν θα πρέπει κάθε φορά δια της βίας να νοσηλευθεί.
Ένα από τα φωτεινά εκείνα μυαλά που άνοιξαν ως πρωτοπόροι το δρόμο στην έρευνα της ψυχικής ζωής, ο Άντλερ, μαθητής του Φρόυντ, ο οποίος και κάποια στιγμή αποσχίστηκε από τον ‘πατέρα’ της ψυχολογίας κάνοντας τη δική του εισήγηση για την ερμηνεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ιδρύοντας έτσι τη σχολή της Ατομικής Ψυχολογίας είχε υποστηρίξει ανάμεσα στ’ άλλα και την εξής θέση: Η φυσιολογική κοινωνική προσαρμογή του ατόμου (αυτή που θα ονομάζαμε υγιής) έχει πάντα να κάνει με την ετοιμότητα, την ικανότητα και την θέληση για συνεργασία του ατόμου με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας. Αν αυτό δε συμβεί αντισταθμιστικά ο άνθρωπος κινείται προς την κατεύθυνση της επιβολής και της εξουσίασης των άλλων. Κατήγγειλε άμεσα και σαφώς ότι το κοινωνικό οικοδόμημα έχει στηριχθεί πάνω σ’ αυτήν την αντισταθμιστική και αντικοινωνική δίψα για δύναμη, και θεωρούσε ότι από κει πήγαζαν και τα δεινά της ανθρωπότητας.
Επιβεβαιώνοντας με ειρωνικό τρόπο τη θεωρία του Άντλερ, οι λειτουργοί της ψυχικής υγείας εντάχθηκαν γρήγορα στο γενικότερο μοντέλο της κοινωνικής βίας μεταφέροντας στα ψυχιατρεία και στα ιατρεία τους το ίδια στρεβλή αντίληψη της ‘αναγκαιότητας της κοινωνικής προσαρμογής’ (με οποιοδήποτε τίμημα), τον ορισμό της προσωπικότητας του άλλου και της υγείας ως ‘γνώστες’ και ‘αυθεντίες’ του ‘αντικειμένου’, τον ορισμό (και την παραχώρηση ή μη) του δικαιώματός του στην αυτοδιάθεση κ.ο.κ
Είναι εντυπωσιακή (και τρομαχτική πραγματικά) η ιστορία της ψυχιατρικής. Κάτω από τον δήθεν ‘επιστημονικό’ της μανδύα βρίσκονται μεγάλες δόσεις τσαρλατανισμού, σαδισμού και απανθρωπιάς. Δυστυχώς. Ακόμη και η νεώτερη φαρμακευτική πρόοδος στο τομέα αυτό, που κανονικά θα σήμαινε μια πολύ μεγάλη ανακούφιση για τους πιο βαριά πάσχοντες, τελικά μετατρέπεται σε μπούμεραγκ. Τεράστιες δόσεις φαρμάκων στις ψυχιατρικές κλινικές θα δοθούν στους έγκλειστους (συνήθως παρά την θέλησή τους) για να ‘καταστείλουν’ την ‘νόσο’, αχρηστεύοντας έτσι μαζί με την όποια ασθένεια και δυσλειτουργία και τον ίδιο τον ασθενή.
Η ψυχιατρική διάγνωση (ένα εγχείρημα πραγματικά έωλο από κάθε άποψη, θεωρητική και πρακτική), δε θα χρησιμοποιηθεί παρά μόνο για τον στιγματισμό και την απαξίωση του πάσχοντος. Και η ίδια ή έννοια ακόμη της ψυχικής νόσου με τον τρόπο που εκφέρεται και στο πλαίσιο που χρησιμοποιείται (σαν ετικέτα προβληματικού προϊόντος) συνιστά τεράστια απαξίωση του ανθρώπου που πάσχει.
Στη σημερινή εποχή, δεδομένων βέβαια και άλλων πνευματικών, κοινωνικών και πολιτικών γνωρισμάτων, η ψυχιατρική τείνει να γίνει το κατεξοχήν εργαλείο που θα χρησιμοποιεί η εξουσία κάθε φορά που θα χρειάζεται νομιμοποίηση για την δίωξη και εκμηδένιση των πολιτών. Είναι χαρακτηριστικές οι ‘διαγνώσεις’ των νέων ‘ψυχικών διαταραχών’ που προστίθενται σωρηδόν τελευταία στα βιβλία των επίσημων ψυχιατρικών εγχειριδίων. Τα άταχτα παιδιά δεν είναι πλέον άταχτα, είναι ‘άρρωστα’ (νευρωτικά)! Η βαρεμάρα στη σχολική αίθουσα και συνακόλουθα η διάχυση της προσοχής των μαθητών σε άλλα ερεθίσματα πέραν της διδασκαλίας είναι σήμερα διαταραχή και ονομάζεται ‘ελλειμματική προσοχή’! Τα ολοκληρωτικά καθεστώτα του προηγούμενου αιώνα έκαναν χρήση αυτής της ταχτικής όταν χαρακτήριζαν τους αντιφρονούντες ψυχιατρικά πάσχοντες. Μόνο που τώρα έχω την εντύπωση ότι έχει πια μπει στο στόχαστρο ολόκληρη η κοινωνία, και αν δεν προσέξουμε, το ‘αυγό του φιδιού’ θα εκκολαφθεί ξανά.
