Ανωτερότητα κι 'ανωτερότητα' ('ιστορίες' που γίνονται και πάλι 'επίκαιρες')

Ας επιχειρήσουμε να σκιαγραφήσουμε κάτι που τείνει πάλι σήμερα να αναδειχτεί ‘σημαντικό’ στους αν μη τι άλλο ‘πονηρούς’ καιρούς μας. Εννοώ την αποτίμηση της δεξιότητας αναφορικά με την αποτίμηση του ανθρώπου και την κοινωνική του θέση. Όλη εκείνη η ‘επιστημονική’ παραφιλολογία κάποτε σχετικά με την διανοητική επάρκεια των έγχρωμων πληθυσμών της γης είχε ως βάση της (και από τις δύο μάλιστα πλευρές!) ότι η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα θα ήταν καθοριστική αναφορικά με τα δικαιώματα ενός νέγρου π.χ (!) και θα δικαιολογούσε έτσι την οποιαδήποτε κακομεταχείρησή του από τον λευκό(!) συνάνθρωπό του, αν βέβαια αποδεικνυόταν η ‘φυλετική νοητική του υστέρηση’ (!).

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι θίγονται μέγιστα ζητήματα στην εξέταση ενός τέτοιου ζητήματος (φιλοσοφικά, ανθρωπιστικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, πολιτικά, κ.ά). Βασικά ερωτήματα για το τι συνιστά την πραγματική αξία του ανθρώπου, για το τι σημαίνει η υπεροχή ή η υστέρηση σε κάποια πρακτική δεξιότητα, και για το τι θα πρέπει να σημαίνει για μας ως κοινωνία κάτι τέτοιο (σχετικά με την αντιμετώπιση των άλλων), έρχονται εμφανώς στην επιφάνεια.

Ο ένθεος ή και άθεος ανθρωπισμός έχει απαντήσει προ πολλού σε αυτό και μάλιστα ‘προγγραμματικά’. Μια έλλειψη, αδυναμία ή πρακτική μειονεξία σε κάποιο μέλος της κοινωνίας μας έχει αποφανθεί ότι θα πρέπει να βρει αλληλέγγυα όλη την κοινωνία. Με αυτό το πνεύμα οι σύγχρονες αστικές δημοκρατίες διασφάλισαν ως κάποιο βαθμό τα λεγόμενα ‘ανθρώπινα δικαιώματα’, και την κοινωνική μέριμνα (ακόμη και θεσμικά) προς τους πιο αδύναμους. Μεγάλη σημασία σε μια τέτοια περίπτωση είχε η συνείδηση που διαμορφώθηκε κοινωνικά ως αυτά να θεωρούνται τα μη συζητήσιμα πλέον ‘αυτονόητα’ του πολιτισμού μας.

Γνωρίζω φυσικά όπως όλοι την σχετικότητα μιας οποιασδήποτε τέτοιας απόφανσης και της πιθανής ειλικρίνειας ή ανειλικρίνειας δεδηλωμένων προθέσεων. Γνωρίζω επίσης πως οποιοδήποτε αγαθό δοκιμάζεται συχνά από τη ζωή στα έσχατα όριά του ( ο ανθρωπισμός μας όταν διακινδυνεύουμε τη ζωή μας χάριν του άλλου, για παράδειγμα). Γνωρίζω φυσικά το ευεπηρέαστο όλων μας και το έωλο του φρονήματος μας (μέχρι αποδείξεως του εναντίον).

Κι ας γυρίσουμε πίσω στις αρχές του προηγούμενου αι. όπου ένας ολόκληρος λαός (σχεδόν) πείστηκε για την ‘ανώτερότητά’ του έναντι των υπολοίπων και αξίωσε έτσι να τους εξουσιάσει (δια της βίας). Επιβάλλεται πάλι να απαντήσουμε: Γιατί αυτόχρημα η όποια ανωτερότητα σημαίνει και διακαίωμα κατεξουσίασης; Πως τεκμηριωνέται ‘ανωτερότητα’ σε ένα ολόκληρο έθνος ή κοινωνική ομάδα, έστω και ως προς ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, όταν όλοι γνωρίζουμε την μεγάλη κατ’ άτομο ποικιλομορφία που υπάρχει και στον πιο αμιγή πληθυσμό; Και τι θα κάνουμε σήμερα για να αποτρέψουμε ένα πισογύρισμα των κοινωνιών μας σε μια τέτοια θηριώδη ιδεολογία (και την συνακόλουθη θηριώδη πρακτική); Και μάλιστα όταν συστηματικά (ίσως και εσκεμμένα) ο κοινωνίες αυτές θα βρίσκονται σε συνθήκες κρίσης και απειλής, ώστε η ‘καλοσύνη’ μας να μην μπορεί πλέον να γίνει ‘ανέξοδα’ όπως γινόταν πρώτα; Ίσως αναδειχτεί τότε μια άλλη ανωτερότητα όπως συχνά έγινε και γίνεται σε τέτοιες εποχές. Ή μια νέα βαρβαρότητα που θα ζητά στους ‘περίσσειους’ (τους μη ‘αποδοτικούς’, τους ‘προβληματικούς’κ.α) να μας αδειάσουν την γωνιά το ταχύτερο (αν όχι τίποτε χειρότερο, κανείς δε ξέρει…).

Δοκιμή ανάγνωσης της σύγχρονης ιστορικής συγκαιρίας (στην πατρίδα μας και οχι μόνο) α!μέρος, 1

Δεν ξέρω μήπως πραγματικά θα άξιζε να ρίξουμε μια πιο ψύχραιμη και εμπεριστατωμένη ματιά στη σημερινή κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα (όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκόσμια). Θα αρχίσω από ένα σημείο κομβικό κατά την γνώμη μου, αλλά ‘αγκάθι’ για πάρα πολλούς. Υπάρχει πραγματικά ένα σκοτεινό κέντρο πίσω από τα τεκταινόμενα στον κόσμο την σημερινή εποχή; Υπάρχει δόλος, σχέδιο, συνωμοσία; Ποιο είναι αυτό, ποιοι είναι πίσω του και ποιο το κίνητρό τους;

Υπήρχε δόλος στις ψευδείς προεκλογικές υποσχέσεις που έδωσε ο Γ. Παπανδρέου πριν εκλεγεί από τον ελληνικό λαό, ή απλά ‘δεν ήξερε’; Και κατόπιν όταν η δύσκολη οικονομική πραγματικότητα ήρθε στην επιφάνεια, οι χειρισμοί του, είτε επρόκειτο για καθυστερήσεις είτε για κινήσεις προς τη λάθος κατεύθυνση σε βάρος της χώρας μας, ήταν σκόπιμα καταστροφικοί ή ζήτημα αδεξιότητας και χαμηλού πολιτικού διαμετρήματος; Επίσης θα μπορούσε κάποιος να απαντήσει για ποιο λόγο καταστρέφονται κοινωνικές δομές που δεν κοστίζουν τίποτε στον εθνικό προϋπολογισμό (επειδή απλά αυτοχρηματοδοτούνται) όπως για παράδειγμα δομές υγείας και κοινωνικής επανένταξης για τοξικομανείς ή άλλες ευπαθείς ομάδες; Από κεκτημένη ταχύτητα ή μήπως σκόπιμα ξεθεμελιώνεται οτιδήποτε θα στήριζε την ποιοτική διαβίωση ενός μέρος (ή και ολόκληρης)της κοινωνίας μας; Γιατί τη στιγμή που αφού διαγνωσθεί ένα πρόβλημα και εξαγγελθούν τα απαραίτητα μέτρα, ‘επιδοτούνται’ ακριβώς (οικονομικά ή αλλιώς) εκείνες οι συμπεριφορές οι οποίες υποτίθεται πως επίσημα βρίσκονται στο στόχαστρο της κυβερνητικής πολιτικής (από λάθος κι ανοργανωσιά, ή από τις ανομολόγητες προθέσεις όσων μας κυβερνούν σήμερα); Γιατί δίνονται κίνητρα σήμερα στην χώρα μας, μεσούσης μιας παγκόσμια οικονομικής (και όχι μόνο) κρίσης, ώστε να δεσμευθούν γόνιμες εκτάσεις γης για τα επόμενα (πολλά χρόνια) σε εγκαταστάσεις παραγωγής ηλιακής ενέργειας, αντί να κινηθούν προς την κατεύθυνση της ανασυγκρότησης της εγχώριας αγροτικής παραγωγής και την αξιοποίηση των εδαφικών πλεονεκτημάτων της ελληνικής γης για την παραγωγή αγαθών πρώτης ανάγκης; Τυχαίο και αυτό, μια ακόμη λανθασμένη εκτίμηση ή …μήπως όχι;

Αυτές οι λίγες ερωτήσεις της τρέχουσας ελληνικής πραγματικότητας δοκιμάζουν πολύ σκληρά την (δεδομένη ως χθες) καλοπιστία μας αναφορικά με τις προθέσεις των κυβερνώντων τη χώρα μας. Πολλοί βέβαια δεν είχαμε έτσι κι αλλιώς ψευδαισθήσεις κάποιας απόλυτης καθαρότητας αλλά πιστεύαμε ότι εν πολλοίς και σε πολλούς υπήρχαν κάπου, κάποιες γραμμές, πέρα από τις οποίες δεν θα προχωρούσαν, δε θα παρέδιδαν δηλαδή τη χώρα μας αμαχητί στις ορέξεις των εχθρών της, με τέτοιο μάλιστα ελεεινό τρόπο.

Υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία, (στ’ αλήθεια πολλά!), ότι πραγματικά υπάρχει και δόλος και σχέδιο και συνωμοσία και δεν αφορά βέβαια μόνο την Ελλάδα. Σήμερα βρισκόμαστε ενδεχομένως στο ταχύ ξετύλιγμα αυτού του σχεδίου, αλλά στην πραγματικότητα εδώ και πολλές δεκαετίες, όσοι είχαν κατά νου την εγκαθίδρυση αυτής της περιβόητης ΄Νέας Τάξης Πραγμάτων’ το προετοιμάζουν συστηματικά. Οι αστήριχτες (και μερικές φορές ανόητες) ‘θεωρίες συνομωσίας’ μας έχουν κάνει όλους πολύ επιφυλακτικούς ακόμα και στην χρήση της λέξης, αλλά η πραγματικότητα δεν θα είναι πια επιεικής μαζί μας. Μέσα από αυτή τη σειρά άρθρων θα προσπαθήσω να ιχνηλατήσω το τι συμβαίνει σήμερα στον κόσμο, θα προσπαθήσω… Αν και γνωρίζω βέβαια ότι την μέγιστη προτεραιότητα έχει πάντα η πνευματική αποτίμηση μιας οποιασδήποτε κατάστασης και η αλλαγή της (λανθασμένης έως τώρα) στάσης ζωής μας. Αυτό είναι μια άλλη διάσταση του ζητήματος, ίσως μάλιστα και η πιο επείγουσα. Απλά επειδή όλα έτσι κι αλλιώς συνδέονται, (τα ‘μέσα’ και τα ‘έξω’), και καθώς θα ετοιμάζει ο καθένας τη ψυχή του, θα ήταν ίσως χρήσιμο να διερευνήσουμε και το πλαίσιο όπου η ιστορική πραγματικότητα μας καλεί να απαντήσουμε έμπρακτα σήμερα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.